Đồng xu 1 đô la Mỹ không chỉ là một phương tiện giao dịch thông thường mà còn là một biểu tượng văn hóa đặc biệt. Từng chi tiết trên đồng xu, từ chất liệu chế tác đến các hoa văn khắc cạnh đều mang theo những câu chuyện đầy thú vị. Đây không chỉ là một vật phẩm trao đổi, mà còn là niềm đam mê của giới sưu tầm toàn cầu.
1. Tổng quan về đồng xu 1 đô la Mỹ
1.1. Đồng xu 1 đô la Mỹ đầu tiên ra đời
Đồng xu 1 đô la Mỹ, còn được gọi là “golden dollar” – đây là loại tiền xu mệnh giá 1 đô la của Mỹ được đúc bởi Cục Đúc tiền Mỹ. Thông tin chi tiết:
- Chất liệu chế tác: hợp kim 88.5% đồng, 6% kẽm, 3.5% mangan và 2% niken
- Trọng lượng: 8.1 gram
- Đường kính: 26.49mm
- Độ dày: 2mm
- Cạnh: Nhẵn, có khắc chữ.
Đây chính là đồng tiền xu duy nhất đang lưu hành tại Mỹ có chữ khắc trên cạnh. Từ năm 2012, đồng xu này chủ yếu được đúc cho mục đích sưu tập, tuy nhiên, vẫn có thể được sản xuất nếu cần thiết cho lưu thông. Dự trữ đồng xu tại kho bạc Mỹ tính đến năm 2020 đủ để đáp ứng nhu cầu lưu thông trong hơn 20 năm tới, với hơn 1 tỷ đồng đang được cất giữ.
1.2. Các loại đồng xu 1 đô la Mỹ
Đồng 1 đô la Mỹ trải qua nhiều thế hệ với những thiết kế và chất liệu khác nhau, phản ánh lịch sử và sự phát triển của quốc gia. Từ các dòng đồng xu cỡ lớn đầy cổ điển đến những phiên bản cỡ nhỏ và đồng đô la vàng tinh xảo, mỗi loại đều mang một câu chuyện và giá trị riêng.
1.2.1. Đồng xu cỡ lớn
Danh sách các mẫu thiết kế đồng xu 1 đô la cỡ lớn, theo giai đoạn:
- Flowing Hair (1794-1795): Mặt trước khắc hình tượng nữ thần Tự do (Liberty) với mái tóc xõa, còn mặt sau là hình đại bàng nhỏ dang cánh đứng trên vòng nguyệt quế, bao quanh bởi dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA”.
- Draped Bust (1795-1804): Mặt trước khắc chân dung nữ thần Tự do (Liberty) với tóc bồng bềnh buộc nơ, bao quanh là dòng chữ “LIBERTY” cùng năm phát hành. Mặt sau có hình đại bàng lớn với đôi cánh dang rộng, móng vuốt ôm chặt cành ô liu và mũi tên, được bao quanh bởi dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA”.
- Gobrecht Dollar (1836-1839): Mặt trước đồng xu khắc hình Nữ thần Liberty đang ngồi với tay cầm gậy tự do và khiên, còn mặt sau là hình đại bàng đang bay, bao quanh bởi dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA”.
4. Trade Dollar (1873-1885): Mặt trước khắc hình Nữ thần Liberty ngồi trên một kiện hàng, tay cầm cành ô liu, hướng ra biển để tượng trưng cho giao thương quốc tế. Phía mặt sau là hình đại bàng với cánh mở, chân cầm mũi tên và cành ô liu, cùng dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA”, mệnh giá “TRADE DOLLAR” và trọng lượng bạc (420 GRAINS, .900 FINE).
5. Morgan (1878-1921): Mặt trước khắc chân dung Nữ thần Liberty với mái tóc được trang trí bằng vòng lá ô liu, tượng trưng cho hòa bình và nông nghiệp. Còn mặt sau là hình đại bàng dang cánh cao, chân cầm mũi tên và cành ô liu, bao quanh bởi vòng nguyệt quế, cùng dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA” và mệnh giá “ONE DOLLAR”.
6. Peace (Đồng xu đô la Hòa Bình; 1921-1935): Mặt trước khắc hình chân dung Nữ thần Liberty đầu đội vương miện tỏa sáng với dòng chữ “LIBERTY”, “IN GOD WE TRUST” và năm phát hành. Mặt sau là hình đại bàng đứng trên cành ô liu cùng dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA”, “E PLURIBUS UNUM”.
7. Eisenhower (Ike) (1971-1978): Mặt trước khắc chân dung Tổng thống Dwight D. Eisenhower với dòng chữ “LIBERTY”, “IN GOD WE TRUST” và năm phát hành. Phía mặt sau là hình ảnh đại bàng chân cầm nhành ô liu cùng dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA” và mệnh giá “ONE DOLLAR”.
1.2.2. Đồng xu cỡ nhỏ
Các mẫu đồng xu 1 đô la Mỹ đã được phát hành và đưa vào lưu thông từ năm 1979 đến 2011, với nhiều dòng thiết kế khác nhau. Tuy nhiên, kể từ năm 2012, Cục Đúc tiền Mỹ đã ngừng sản xuất đồng xu này cho mục đích lưu thông và chỉ đúc giới hạn cho cộng đồng sưu tầm.
Điều này nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường đặc thù và tránh tình trạng thừa cung trong hệ thống lưu thông tiền tệ.
- Susan B. Anthony (S.B.A.) (1979-1999): Phía mặt trước khắc hình chân dung của Susan B. Anthony với dòng chữ “LIBERTY” và “IN GOD WE TRUST”, cùng năm phát hành. Mặt sau là hình đại bàng với đôi cánh dang rộng, bao quanh bởi dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA” và mệnh giá “ONE DOLLAR”.
2. Sacagawea (2000-nay): Mặt trước khắc hình chân dung của Sacagawea, một nữ thổ dân Shoshone nổi tiếng, cùng với đứa con trai nhỏ của cô, với dòng chữ “LIBERTY” và “IN GOD WE TRUST”. Mặt sau là hình hình cô đang chăm sóc cây và dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA” cùng mệnh giá “$1”.
3. Seri Đô la Tổng Thống (2007-2016; 2020): Mặt trước khắc hình chân dung Tổng thống Mỹ đầu tiên nhiệm kỳ 1789-1797, có tên GEORGE WASHINGTON. Mặt sau khắc biểu tượng của Đại hội Quốc hội Hoa Kỳ, với dòng chữ “UNITED STATES OF AMERICA”.
4. Seri Đô la nước Mỹ Đổi Mới (từ năm 2019 đến nay; có đồng xu được giới thiệu vào năm 2018, dự kiến kết thúc năm 2032)
1.2.3. Đồng xu đô la vàng
Đồng xu 1 đô la vàng được đúc và phát hành từ năm 1849 đến năm 1889, với thành phần chính gồm 90% vàng và 10% đồng. Đồng xu này nặng 1,672 gram, có đường kính ban đầu 13mm (tăng lên 15mm từ năm 1854 đến 1889) và cạnh có khía đặc trưng.
Qua ba thập kỷ, ba mẫu thiết kế khác nhau đã được phát hành, mỗi mẫu mang phong cách và đặc điểm riêng biệt, đánh dấu sự phát triển của tiền xu Mỹ trong thế kỷ 19.
- Liberty Head (Đầu Nữ thần Tự Do 1849-1854)
- Indian Princess Head, Small Head (Đầu Công chúa Da Đỏ, loại nhỏ 1854-1856)
- Indian Princess Head, Large Head (Đầu Công chúa Da Đỏ, loại lớn 1856-1889).
2. Thông số kỹ thuật đồng xu 1 đô la Mỹ
Các thông số kỹ thuật chi tiết của mỗi mẫu đồng tiền xu 1 đô la Mỹ
|
Tên mẫu |
Khối lượng |
Thành phần |
Đường kính |
Cạnh |
|
Flowing Hair |
26.96 gram |
90% bạc; 10% đồng |
~ 39-40 mm |
Có dòng chữ “HUNDRED CENTS ONE DOLLAR OR UNIT” và các họa tiết giữa các chữ |
|
Draped Bust |
89.24% bạc; 10.76% đồng |
|||
|
Gobrecht dollar |
26.73-26.96 gram |
Nhẵn hoặc được khía |
||
|
Liberty Seat |
26.73 gram |
90% bạc; 10% đồng |
38.1 mm |
Cạnh đồng xu có khía (dạng gờ vạch) |
|
Trade dollar |
27.22 gram |
|||
|
Đô la Morgan |
26.73 gram |
|||
|
Đô la Hòa Bình |
||||
|
Đô la Eisenhower |
22.68 gram |
75% đồng; 25% niken |
||
|
Đô la Susan B. Anthony (SBA) |
8.1 gram |
26.5 mm |
||
|
Đô la Sacagawea |
77% đồng; 12% kẽm; 7% mangan và 4% niken |
Cạnh trơn nhẵn |
||
|
Đô la Tổng thống |
Cạnh có khắc chữ |
|||
|
Đô la Mỹ Đổi Mới |
3. 10 sự thật thú vị về đồng xu 1 đô la Mỹ
3.1. Đồng xu bạc 1 đô đắt nhất từng được bán với giá bao nhiêu?
Theo thông tin từ một số nguồn, một đồng xu bạc cổ mệnh giá 1 đô la, có tên gọi Bust Silver Dollar được sản xuất năm 1804, đã được bán với mức giá gây choáng là 3.29 triệu USD vào năm 2017. Đây là một trong những đồng xu 1 đô la Mỹ hiếm nhất và có giá trị cao nhất trong lịch sử tiền tệ Mỹ.
Giá trị đặc biệt của đồng xu này không chỉ nằm ở tuổi đời và chất liệu bạc, mà còn vì sự hiếm hoi và tầm quan trọng lịch sử. Nhiều đồng Bust Silver Dollar từ thời kỳ này không còn tồn tại hoặc chỉ nằm trong tay các nhà sưu tập, khiến nó trở thành một báu vật đối với cộng đồng yêu thích tiền cổ.
3.2. Thiết kế của đồng Sacagawea dựa trên ai?
Thiết kế của đồng Sacagawea Dollar dựa trên hình ảnh của Sacagawea, một phụ nữ thổ dân Shoshone nổi tiếng trong lịch sử Mỹ. Sacagawea là người đã đóng vai trò hướng dẫn và thông dịch viên quan trọng trong chuyến thám hiểm của Lewis và Clark từ năm 1804 – 1806.
Thiết kế độc đáo này ra mắt vào năm 2000 và nhanh chóng trở thành một biểu tượng văn hóa đầy ý nghĩa của Mỹ.
3.3. Lý do đồng xu 1 đô không được sử dụng rộng rãi trong giao dịch hàng ngày
Mặc dù mang giá trị lịch sử và thiết kế độc đáo, đồng xu 1 đô la Mỹ lại không được sử dụng phổ biến trong giao dịch hàng ngày. Những lý do chính bao gồm:
- Trọng lượng và kích thước: Đồng xu nặng và khó mang theo hơn so với tờ tiền giấy cùng mệnh giá.
- Tâm lý người dùng: Người dân Mỹ quen sử dụng tiền giấy 1 đô la hơn vì tính tiện lợi.
- Chi phí sản xuất: Mặc dù bền hơn tiền giấy, chi phí sản xuất đồng xu cao khiến nó không được ưu tiên lưu hành.
- Đa dạng các phương thức thanh toán hiện đại và tiện lợi khác.
3.4. Sự thay đổi từ bạc sang hợp kim để giảm chi phí sản xuất
Đồng xu 1 đô la Mỹ đã trải qua sự thay đổi từ bạc sang hợp kim nhằm giảm chi phí sản xuất và vẫn đảm bảo độ bền và tính thẩm mỹ.
Nguyên nhân:
- Chi phí bạc cao: Trước năm 1965, đồng xu 1 đô la được làm chủ yếu từ bạc. Tuy nhiên, sự tăng giá của bạc trên thị trường khiến việc duy trì thành phần này trở nên quá tốn kém.
- Cần duy trì giá trị mệnh giá: Để đảm bảo chi phí sản xuất thấp hơn giá trị mệnh giá của đồng xu, các thành phần thay thế rẻ hơn đã được đưa vào sử dụng.
Thay đổi về thành phần:
- Từ năm 1971, đồng xu 1 đô la Mỹ (dòng Eisenhower) được làm bằng hợp kim gồm đồng và niken.
- Các phiên bản Sacagawea Dollar và Đô la Tổng thống (từ năm 2000) sử dụng hợp kim gồm đồng, kẽm, mangan và niken, mang lại vẻ ngoài màu vàng đặc trưng.
3.5. Ý nghĩa của các biểu tượng được khắc trên đồng xu
Các biểu tượng trên đồng tiền xu 1 đô la Mỹ mang ý nghĩa lịch sử và văn hóa sâu sắc. Chẳng hạn hình ảnh Sacagawea thể hiện sự đóng góp của phụ nữ thổ dân, trong khi các tổng thống tôn vinh di sản lãnh đạo.
Biểu tượng đại bàng đầu trắng đại diện cho sức mạnh và tự do, còn dòng chữ “E Pluribus Unum” nhấn mạnh tinh thần đoàn kết quốc gia. Những chi tiết như chữ khắc cạnh và thiết kế độc đáo giúp truyền tải giá trị và câu chuyện của nước Mỹ.
3.6. Đồng xu 1 đô gắn liền với sưu tầm
Đồng xu 1 đô la Mỹ không chỉ là phương tiện thanh toán mà còn là mục tiêu hấp dẫn trong lĩnh vực sưu tầm. Với thiết kế độc đáo, ý nghĩa lịch sử và nhiều phiên bản hiếm, đồng xu này đã trở thành biểu tượng có giá trị cao trong giới sưu tập. Các mẫu hiếm, như Flowing Hair Dollar 1794 hay các phiên bản lỗi độc đáo, thường được bán với giá hàng triệu USD trong các cuộc đấu giá, khẳng định giá trị dài hạn.
Các phiên bản lỗi hiếm của đồng xu 1 đô la Mỹ là mục tiêu săn lùng trong giới sưu tầm, bởi chúng không chỉ hiếm mà còn mang giá trị tài chính rất cao. Những phiên bản lỗi hiếm không chỉ tăng giá trị gấp nhiều lần mà còn trở thành hiện vật lịch sử, minh chứng cho quá trình sản xuất tiền xu qua từng thời kỳ.
3.7. Hình ảnh Nữ thần Liberty xuất hiện trên đồng xu
Hình ảnh Nữ thần Liberty đã trở thành một biểu tượng của tự do và dân chủ, xuất hiện trên nhiều mẫu đồng xu 1 đô la Mỹ, đặc biệt là từ thế kỷ 18 đến đầu thế kỷ 20. Trên mỗi đồng xu sẽ là một hình ảnh nữ thần với thần thái khác nhau.
Nữ thần Liberty được sử dụng để truyền tải thông điệp về sức mạnh và sự bảo vệ trong suốt lịch sử của quốc gia. Đồng thời trở thành biểu tượng của sự phát triển và niềm tự hào dân tộc.
3.8. Đồng xu 1 đô la từng được sử dụng trong không gian (phi vụ Apollo 11)
Đồng tiền xu 1 đô la Mỹ đã được sử dụng trong một phi vụ nổi tiếng trong lịch sử không gian: Apollo 11. Trong chuyến bay này, các phi hành gia Neil Armstrong và Buzz Aldrin đã mang theo một số đồng xu 1 đô la, bao gồm cả đồng Eisenhower Dollar, làm một phần của các vật phẩm kỷ niệm.
Những đồng xu này không chỉ là biểu tượng của sự kiện lịch sử mà còn là một phần của chương trình vinh danh các cột mốc quan trọng của NASA trong cuộc chinh phục không gian.
3.9. Những mẫu đồng xu hiếm nhất và câu chuyện phía sau
Một số mẫu đồng xu 1 đô la Mỹ hiếm nhất trong lịch sử tiền tệ của đất nước này không chỉ có giá trị tài chính mà còn chứa đựng những câu chuyện thú vị đằng sau.
- Đồng xu Double Eagle 1933: Là đồng xu có giá trị nhất từng xuất hiện trong một sự kiện đấu giá, gần như gấp đôi kỷ lục thế giới trước đó.
2. Đồng xu 1913 Liberty Head Nickel: Là một trong những đồng xu hiếm nhất và kỳ lạ nhất trong lịch sử tiền tệ Mỹ, (còn được gọi là một đô la năm đúc) chỉ có 5 đồng này tồn tại.
3. Đồng xu 1943 Copper Penny: Vào năm 1943, do thiếu hụt đồng trong thời kỳ chiến tranh, Chính phủ Mỹ đã thay thế đồng xu Penny bằng thép mạ kẽm.
4. Đồng xu 1804 Draped Bust Dollar: Đây được xem là một trong những đồng xu có giá trị nhất của Mỹ, được tạo ra như là quà tặng cho các phái đoàn ngoại giao.
5. Đồng xu 1 đô la Mỹ 1879 Stella: Được đúc trong một khoảng thời gian ngắn, từ năm 1879-1880, khi đó Mỹ thử gia nhập thị trường tiền tệ Latinh.
6. Đồng xu 1955 Double Die Obverse Lincoln Cent: Là một sai sót trong quá trình sản xuất khiến chữ khắc trên mặt trước của đồng xu bị trùng lặp, tạo ra một hiệu ứng “đôi”.
3.10. Thay đổi thiết kế theo thời gian
Sự thay đổi thiết kế trên các đồng xu 1 đô la Mỹ qua các thế hệ phản ánh rõ sự biến đổi trong xã hội, chính trị và văn hóa Mỹ qua từng thời kỳ. Mỗi mẫu đồng xu đều mang đậm dấu ấn của thời đại mà nó được phát hành, từ những giá trị cơ bản như tự do, hòa bình đến những sự kiện lịch sử quan trọng.
Ví dụ, mẫu đồng xu Flowing Hair Dollar (1794-1795) được phát hành ngay sau khi Mỹ giành độc lập, mang hình ảnh Nữ thần Liberty với mái tóc xõa tung, tượng trưng cho sự tự do và khát vọng mới mẻ của một quốc gia trẻ. Peace Dollar (1921-1935) được phát hành sau Thế chiến I, phản ánh sự khao khát hòa bình sau những đau thương của chiến tranh.
4. So sánh giá trị sưu tầm và giá trị thực tế
– Giá trị khi giao dịch thông thường: Trong giao dịch hàng ngày, đồng xu 1 đô la Mỹ có giá trị thực tế là 1 đô la Mỹ. Nó được sử dụng như một phương tiện thanh toán, đặc biệt trong các giao dịch nhỏ.
– Giá trị sưu tầm trên thị trường quốc tế (đặc biệt là các phiên bản hiếm): Đối với những đồng xu 1 đô la hiếm hoặc phiên bản đặc biệt, giá trị sưu tầm có thể vượt xa giá trị thực tế.
– Các yếu tố ảnh hưởng/tác động đến giá trị đồng xu:
- Năm sản xuất: Các đồng xu sản xuất trong các năm đặc biệt, chẳng hạn như năm đầu tiên phát hành hoặc những năm hiếm gặp, thường có giá trị sưu tầm cao.
- Tình trạng (mint condition): Đồng xu ở tình trạng tốt nhất (mint state) sẽ có giá trị sưu tầm cao hơn rất nhiều so với những đồng xu bị mài mòn hoặc có dấu hiệu sử dụng.
- Số lượng còn lại: Sự hiếm có của đồng xu cũng ảnh hưởng rất lớn đến giá trị. Các đồng xu được đúc số lượng ít, như phiên bản lỗi hoặc các mẫu hiếm sẽ có giá trị cao hơn.
5. Tỷ giá và giá trị đồng đô la Mỹ hôm nay
Theo cập nhật tỷ giá ngoại tệ mới nhất của Vietcombank hôm nay 23/12/2024, tỷ giá USD/VND mua vào ở mức 25,240 và bán ra 25,540.
Đồng đô la Mỹ (USD) có ảnh hưởng sâu rộng đến thị trường ngoại hối toàn cầu. Sự biến động của giá trị đồng USD có thể tác động đến các nền kinh tế khác, đặc biệt là trong bối cảnh các chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED). Khi USD mạnh lên, hàng hóa nhập khẩu có thể trở nên đắt đỏ hơn tại các quốc gia khác.
Tỷ giá đồng USD còn có sự ảnh hưởng lớn đến giá trị đồng xu 1 đô la Mỹ. Giá trị đồng xu có thể thay đổi theo sự biến động của đồng USD và cũng có thể được sưu tầm với giá trị cao trên thị trường quốc tế, đặc biệt là các phiên bản hiếm.
6. Kết luận
Đồng xu 1 đô la Mỹ không chỉ là một đơn vị tiền tệ mà còn chứa đựng nhiều sự thật thú vị và giá trị lịch sử đáng khám phá. Từ những mẫu thiết kế độc đáo, chất liệu đặc biệt cho đến vai trò của chúng trong các sự kiện lịch sử, mỗi đồng xu đều mang một câu chuyện riêng. Hy vọng sau khi tham khảo bài viết, bạn đã hiểu rõ hơn về đồng tiền xu này.
