Uniswap từ A đến Z | Thông tin, Lịch sử và Phân tích UNI chuyên sâu

Uniswap là một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) được xây dựng trên nền tảng blockchain Ethereum. DEX Uniswap cho phép người dùng hoán đổi token ERC20 một cách nhanh chóng và dễ dàng mà không cần thông qua bên trung gian nào.

Sàn giao dịch này có một mạng thử nghiệm là Uniswap Testnet. Như tên gọi, mạng này được sử dụng để thử nghiệm các tính năng mới trước khi triển khai trên mạng chính, người dùng và các nhà phát triển có thể trải nghiệm và làm quen với các tính năng trên sàn mà không cần sử dụng tiền thật. 

Uniswap App (Uniswap Mobile App) là phiên bản ứng dụng điện thoại di động của Uniswap, cho phép nhà đầu tư tiếp cận thị trường tiền điện tử ngay trên các thiết bị thông minh cá nhân, ở bất kỳ đầu bất cứ lúc nào.

UNI là token quản trị của Uniswap, được thiết kế theo tiêu chuẩn ERC20 do đó nó có thể được lưu trữ trong bất kỳ các ví tiền điện tử nào hỗ trợ tiêu chuẩn này. 

Công dụng chính của token UNI là tham gia biểu quyết quản trị, giúp đưa ra quyết định về những thay đổi cho giao thức và việc sử dụng quỹ cộng đồng.

Vốn hóa thị trường của UNI (UNI Marketcap) hiện tại đang là 7.82 tỷ USD.

Uniswap v2 là phiên bản thứ hai của sàn giao dịch Uniswap. Phiên bản này được ra mắt vào năm 2020 với một số cải tiến so với phiên bản v1, bao gồm:

• Hiệu quả giao dịch: Uniswap v2 sử dụng mô hình tạo thị trường tự động (AMM) hiệu quả hơn v1, giúp giảm thiểu trượt giá và tăng tốc độ giao dịch.
• Thanh khoản: Uniswap v2 cung cấp thanh khoản cao hơn v1 cho nhiều cặp token, giúp người dùng dễ dàng giao dịch hơn.
• Tính linh hoạt: Uniswap v2 cho phép người dùng tạo các pool thanh khoản tùy chỉnh với tỷ lệ hoán đổi riêng của họ.

Uniswap v2 docs là tài liệu hướng dẫn sử dụng Uniswap v2. Tài liệu này bao gồm thông tin về cách giao dịch token, cung cấp thanh khoản, và tạo pool thanh khoản.

Uniswap router v2 là hợp đồng thông minh được sử dụng để định tuyến các giao dịch trên Uniswap v2. Hợp đồng thông minh này giúp tìm ra con đường hiệu quả nhất để thực hiện giao dịch, giúp giảm thiểu trượt giá và tăng tốc độ giao dịch.

Uniswap v3 là phiên bản thứ 3 của sàn giao dịch Uniswap, được ra mắt vào năm 2021 với một số cải tiến so với v2, bao gồm các tính năng như Thanh khoản tập trung (Concentrated Liquidity, Hiệu quả sử dụng vốn (Capital Efficiency), Thanh Khoản Chủ Động (Active Liquidity), Range Orders.

Người dùng có thể tham khảo một số tài liệu về Uniswap v3 như kho lưu trữ mã nguồn Uniswap v3 trên GitHub, Uniswap v3 Development Book,...

Uniswap v4 là phiên bản mới nhất của sàn giao dịch Uniswap, dự kiến sẽ ra mắt vào quý 3 năm 2024. Phiên bản này sẽ tiếp tục nâng cấp các tính năng sẵn có, kèm theo một điểm đặc biệt hoàn toàn mới là “Hook”.

Hook cho phép các nhà phát triển tạo các hợp đồng thông minh tùy chỉnh có thể tương tác với Uniswap v4 theo nhiều cách khác nhau.

Có hai loại hook chính trong Uniswap v4:

• Hook pool: Loại hook này cho phép các nhà phát triển tạo các pool thanh khoản tùy chỉnh với các chức năng bổ sung, chẳng hạn như phí giao dịch tùy chỉnh hoặc logic quản lý pool nâng cao.
• Hook giao dịch: Loại hook này cho phép các nhà phát triển chèn logic tùy chỉnh vào quá trình giao dịch, chẳng hạn như thực hiện các hành động trước hoặc sau khi giao dịch hoặc kiểm soát các điều kiện giao dịch.

Quỹ Uniswap (UF), tổ chức phi lợi nhuận đứng sau Uniswap đã đưa ra đề xuất nâng cấp cơ chế quản trị và phí của giao thức. Đề xuất này nhằm khuyến khích những người nắm giữ và staking token UNI của họ, đồng thời thưởng cho họ một phần phí giao dịch của giao thức.

Uniswap được phát triển bởi Hayden Adams, một nhà phát triển Ethereum. Ý tưởng ban đầu để xây dựng Uniswap xuất phát từ một bài viết trên blog của Vitalik Buterin, người sáng lập Ethereum, trong đó ông mô tả các khả năng của AMM trên blockchain Ethereum. Thậm chí, chính Buterin cũng là người đặt tên Uniswap cho dự án này, thay thế tên gọi ban đầu là Unipeg.

Hayden Adams bắt đầu làm việc trên Uniswap vào năm 2017 sau khi được một người bạn khuyên tìm hiểu về Ethereum. Trong quá trình hoàn thiện giao thức, ông đã thử nghiệm nhiều dự án nhỏ khác trước khi chính thức ra mắt Uniswap vào năm 2018.

Uniswap là một trong những sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hàng đầu trên nền tảng Ethereum, với nhiều cột mốc quan trọng đánh dấu sự phát triển của mình:

1. Tháng 11 năm 2018: Ra mắt Uniswap v1, phiên bản đầu tiên cho phép người dùng trao đổi token ERC-20 với ETH.
2. Tháng 5 năm 2020: Giới thiệu Uniswap v2, bổ sung khả năng tạo cặp giao dịch trực tiếp giữa các token ERC-20, cải thiện tính linh hoạt và hiệu quả giao dịch.
3. Tháng 9 năm 2020: Phát hành token quản trị UNI, trao quyền cho cộng đồng tham gia quản trị giao thức và định hướng phát triển trong tương lai.
4. Tháng 5 năm 2021: Ra mắt Uniswap v3, giới thiệu tính năng thanh khoản tập trung, cho phép nhà cung cấp thanh khoản kiểm soát phạm vi giá và tăng hiệu quả sử dụng vốn.
5. Tháng 6 năm 2023: Công bố Uniswap v4, với tính năng "Hook" cho phép các nhà phát triển tạo hợp đồng thông minh tùy chỉnh, dự kiến ra mắt vào quý 3 năm 2024.

Uniswap được thiết kế nhằm mục đích tạo ra thanh khoản, thúc đẩy giao dịch, và mang lại giá trị cho toàn bộ hệ sinh thái DeFi. Đây là một trong những giao thức AMM lớn nhất hiện nay, sử dụng công thức tự động hóa giao dịch độc đáo: X × Y = K.

Công thức này đảm bảo rằng giá trị tổng của hai tài sản trong một pool thanh khoản luôn không đổi. Hayden Adams tự hào rằng mình là người đầu tiên triển khai công thức này trên nền tảng Uniswap, tạo nên một sự khác biệt lớn so với các sàn giao dịch phi tập trung khác.

Không giống như các sàn giao dịch truyền thống yêu cầu sổ lệnh và các nhà tạo lập thị trường, Uniswap tự động hóa quy trình này thông qua các pool thanh khoản do người dùng cung cấp. Điều này không chỉ giảm thiểu rủi ro mà còn hạn chế chi phí giao dịch cho các bên tham gia.

Ngoài ra, Uniswap còn không yêu cầu người dùng cung cấp thông tin cá nhân hay xác minh danh tính, giúp bất kỳ ai cũng có thể tạo pool thanh khoản hoặc giao dịch token.

Giá trị của UNI – token quản trị của Uniswap – có thể tăng do nhiều yếu tố:

1. Độ phổ biến của Uniswap: Là một trong những nền tảng DeFi hàng đầu, Uniswap thu hút lượng lớn người dùng và giao dịch. Khi hệ sinh thái phát triển, nhu cầu sở hữu UNI để tham gia quản trị giao thức cũng tăng.
2. Quyền quản trị: UNI cho phép người nắm giữ tham gia vào việc định hình tương lai của Uniswap, như điều chỉnh phí giao dịch, phân bổ ngân sách, hoặc thêm các tính năng mới.
3. Thanh khoản tập trung (Uniswap v3): Việc ra mắt Uniswap v3 giúp tăng hiệu quả sử dụng vốn, cải thiện trải nghiệm cho nhà cung cấp thanh khoản và người dùng, khiến giao thức trở nên hấp dẫn hơn.
4. Tích hợp NFT và mở rộng hệ sinh thái: Uniswap đã mua lại Genie – nền tảng tổng hợp NFT, cho phép người dùng giao dịch NFT trực tiếp trên Uniswap. Sự mở rộng này thu hút thêm người dùng và đẩy giá UNI tăng.
5. Sự phát triển của DeFi: Khi DeFi phát triển, nhu cầu sử dụng các sàn DEX như Uniswap tăng cao, kéo theo sự tăng trưởng giá trị của UNI.
6. Tâm lý thị trường: Các tin tức tích cực về Uniswap, như nâng cấp sản phẩm hay tích hợp công nghệ mới, có thể tạo ra làn sóng đầu cơ đẩy giá UNI.

Uniswap hoạt động dựa trên blockchain Ethereum, do đó tính bảo mật phụ thuộc vào độ mạnh của mạng Ethereum. Các token UNI tuân theo chuẩn ERC-20, yêu cầu Ethereum để thực hiện giao dịch.

Tuy nhiên, mạng Ethereum đôi khi gặp phải tình trạng tắc nghẽn, làm tăng phí giao dịch (gas fees) và gây ảnh hưởng đến người dùng. Ngoài ra, các lỗ hổng trong hợp đồng thông minh cũng có thể bị hacker khai thác, gây ra thiệt hại lớn cho các nhà giao dịch DeFi.

Uniswap đã mở rộng sang lĩnh vực NFT thông qua việc mua lại Genie, một nền tảng tổng hợp và giao dịch NFT. Genie cho phép người dùng mua, bán NFT từ nhiều thị trường khác nhau trong một giao dịch duy nhất, giảm đáng kể chi phí gas.

Ngoài ra, Uniswap đã từng ra mắt bộ sưu tập NFT độc quyền Unisocks vào năm 2019, cung cấp các pool thanh khoản NFT được hỗ trợ bởi tài sản thực. Điều này khẳng định tham vọng của Uniswap trong việc kết nối DeFi và NFT, mở rộng tiềm năng của tài sản kỹ thuật số.

Tổng cung của token UNI là 1,000,000,000 và sẽ được phân phối trong vòng 4 năm. Sau đó, một tỷ lệ lạm phát cố định hàng năm 2% sẽ được áp dụng nhằm khuyến khích sự tham gia liên tục của cộng đồng.

Phân phối token UNI:

• 60% dành cho cộng đồng (người dùng Uniswap).
• 21,51% cho đội ngũ phát triển.
• 17,8% cho các nhà đầu tư.
• 0,69% cho cố vấn.

Trong số này, 15% (tương đương 150 triệu UNI) được phân bổ cho những người đã sử dụng Uniswap trước ngày 1/9/2020, bao gồm cả những giao dịch không thành công. Mỗi người đủ điều kiện có thể nhận được 400 UNI miễn phí.

Token UNI không chỉ là công cụ quản trị mà còn mang lại lợi ích kinh tế cho người sở hữu. Khi Uniswap phát triển và được áp dụng rộng rãi, giá trị của UNI cũng tăng lên, từ đó khuyến khích cộng đồng đóng góp vào sự phát triển bền vững của giao thức.

Uniswap DAO (Decentralized Autonomous Organization) là một tổ chức tự trị phi tập trung được xây dựng xung quanh giao thức Uniswap, cho phép cộng đồng người dùng tham gia vào việc quản trị và định hướng tương lai của giao thức. 

Uniswap DAO có hơn 310.000 thành viên, quản lý kho bạc trị giá 1,6 tỷ USD. Thông qua việc nắm giữ token quản trị UNI, người dùng có quyền đề xuất và bỏ phiếu cho các thay đổi, chính sách và định hướng phát triển của Uni swap. Để một đề xuất được thông qua, nó cần:

• Ít nhất 25.000 phiếu thuận để được xem xét.
• 50.000 phiếu thuận trong giai đoạn kiểm tra đồng thuận.
• 40 triệu phiếu thuận trong giai đoạn cuối để được chấp nhận.