Từ việc định hình xu hướng đến tạo ra những cơ hội đầu tư tiềm năng, các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) dù âm thầm nhưng có khả năng thay đổi mạnh mẽ bộ mặt của ngành công nghiệp blockchain. Hãy cùng tìm hiểu xem tại sao VC lại trở thành một yếu tố không thể thiếu trong hệ sinh thái tiền điện tử và làm thế nào nó có thể ảnh hưởng đến tương lai của các dự án crypto mà bạn quan tâm.
1. Giới thiệu về Quỹ đầu tư mạo hiểm (VC)
Venture Capital (VC) là đơn vị cung cấp tài chính cho các công ty khởi nghiệp và công ty nhỏ được đánh giá là có tiềm năng tăng trưởng lớn.
Nguồn tài chính này thường dưới dạng vốn chủ sở hữu tư nhân (Private Equity – PE). Quyền sở hữu được bán cho một số ít nhà đầu tư thông qua các quỹ hợp danh giới hạn (limited partnerships – LPs) độc lập. VC tập trung vào các công ty mới thành lập, trong khi PE thường tài trợ cho các công ty đã thành lập đang tìm kiếm nguồn vốn chủ sở hữu bổ sung.
VC là một nguồn huy động vốn cần thiết, đặc biệt là đối với các công ty khởi nghiệp muốn mở rộng quy mô hoạt động nhưng thiếu khả năng tiếp cận thị trường vay vốn.
2. Lịch sử hình thành VC
2.1. Cha đẻ của VC
Lịch sử đầu tư vào các dự án rủi ro cao nhưng tiềm năng lớn đã tồn tại hàng thế kỷ, đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực như hàng hải, đánh bắt cá vo,… Tuy nhiên, các công ty đầu tư mạo hiểm (VC) hiện đại đầu tiên ở Mỹ mãi đến giữa thế kỷ 20 mới xuất hiện.
Georges Doriot, một người Pháp chuyển đến Mỹ học kinh doanh, sau đó trở thành giảng viên tại Trường Kinh doanh Harvard và làm việc tại một ngân hàng đầu tư. Năm 1946, ông trở thành chủ tịch của American Research and Development Corporation (ARDC), công ty VC được tài trợ công khai đầu tiên.
2.2. Sự phát triển nhanh chóng của lĩnh vực VC
ARDC đánh dấu bước ngoặt khi lần đầu tiên các startup có thể huy động vốn từ các nguồn tư nhân thay vì chỉ dựa vào các gia đình giàu có như Rockefeller hay Vanderbilt.
Sau khi Đạo luật Đầu tư năm 1958 được thông qua, việc tài trợ cho các startup bắt đầu giống với ngành công nghiệp VC hiện đại. Các công ty VC trong giai đoạn này cũng thiết lập các thông lệ chuẩn vẫn được sử dụng cho đến ngày nay. Họ thành lập các công ty hợp danh hữu hạn để nắm giữ các khoản đầu tư, với các chuyên gia đóng vai trò là đối tác quản lý.
Số lượng các công ty VC độc lập tăng lên trong thập kỷ tiếp theo, dẫn đến việc thành lập Hiệp hội Đầu tư Mạo hiểm Quốc gia vào năm 1973.
3. Các giai đoạn huy động vốn của VC
3.1. 7 giai đoạn huy động vốn tiêu chuẩn
7 giai đoạn đầu tư tiêu chuẩn bao gồm:
- Pre-seed: Đây thường được coi là giai đoạn “tự lực cánh sinh”, các dự án bắt đầu có ý tưởng kinh doanh. Nguồn vốn đến chủ yếu từ các mối quan hệ và nguồn lực cá nhân.
- Seed: Các dự án trình bày ý tưởng kinh doanh để pitching, thuyết phục các nhà đầu tư VC về tiềm năng phát triển trong tương lai. Nguồn vốn đến từ giai đoạn này sử dụng cho phân tích thị trường, phát triển sản phẩm,…
- Series A: Các dự án phát triển sản phẩm và tập trung tiếp thị, quảng cáo. Mục đích là nhấn mạnh sự phù hợp của sản phẩm với thị trường, chứng minh dòng doanh thu ổn định.
- Series B: Dự án có lượng người dùng nhất định, huy động vốn tiếp tục thâm nhập vào các thị trường mới, thiết lập kênh phân phối, thực hiện các thương vụ hợp tác chiến lược,..
- Series C: Dự án lúc này đã đang trên đà phát triển mạnh mẽ, tạo ra sự tăng trưởng vượt bậc. Huy động vốn sẽ giúp xây dựng các sản phẩm mới, thậm chí mua lại các startup khác.
- Mezzanine: Đánh dấu sự chuyển tiếp của doanh nghiệp đến sự kiện thanh khoản, thường là IPO hoặc M&A (Sáp nhập & Mua lại). Ở giai đoạn này, các nhà đầu tư ban đầu thường rút lui để thu lợi nhuận.
- Exit: Giai đoạn đưa công ty lên sàn chứng khoán, chào bán cổ phiếu.
3.2. Các giai đoạn huy động vốn đầu tư dự án tiền điện tử
Trong lĩnh vực tiền điện tử, quá trình huy động vốn thường diễn ra nhanh chóng và tập trung hơn so với mô hình truyền thống, thường gói gọn trong ba giai đoạn chính:
- Seed Sale: Đây là bước khởi đầu, khi dự án còn ở dạng ý tưởng sơ khai.
- Private Sale: Giai đoạn này thường diễn ra khi dự án đã có whitepaper, roadmap và bản phác thảo sản phẩm. Đây là vòng gọi vốn kín dành cho một số nhà đầu tư được chọn lọc.
- Public Sale: Khi dự án đã hoàn thiện và sẵn sàng ra mắt công chúng, nhắm đến các nhà đầu tư nhỏ lẻ và người dùng tiềm năng.
Đặc thù của các dự án crypto là thời gian tồn tại ngắn, công nghệ phức tạp và thách thức trong việc duy trì động lực của đội ngũ phát triển. Điều này dẫn đến việc nhiều dự án tập trung vào các vòng gọi vốn ban đầu như Seed Sale (ví dụ: Genopets, DareNFT) và Private Sale (như Solana, Avalanche).
Chỉ những dự án vượt qua được giai đoạn đầu mới có cơ hội tiếp cận các vòng gọi vốn tiếp theo như Series A (Praxis, Rarify) và Series B (Dune Analytics, Palm NFT Studio). Các công ty có tiềm lực mạnh và phát triển vượt bậc như FTX mới có khả năng đạt đến vòng gọi vốn Series C.
Mô hình này phản ánh tốc độ phát triển nhanh chóng và rủi ro cao của thị trường tiền điện tử, đòi hỏi các nhà đầu tư và dự án phải nhanh nhạy và linh hoạt trong chiến lược huy động vốn của mình.
4. Lợi ích và hạn chế của Quỹ đầu tư mạo hiểm (VC)
VC cung cấp nguồn tài trợ cho các doanh nghiệp mới chưa có đủ dòng tiền để vay nợ. Đây là thỏa thuận có lợi cho cả hai bên: doanh nghiệp nhận được vốn cần thiết để khởi động hoạt động, còn nhà đầu tư sở hữu một phần vốn chủ sở hữu của công ty.
VC thường cung cấp dịch vụ cố vấn và kết nối mạng lưới quan hệ, giúp doanh nghiệp tìm kiếm nhân tài và cố vấn chiến lược. Hơn nữa, việc được một VC uy tín hậu thuẫn có thể giúp doanh nghiệp dễ dàng huy động thêm vốn trong tương lai.
Tuy nhiên, việc nhận đầu tư mạo hiểm cũng đi kèm với những thách thức. Doanh nghiệp có thể đánh mất quyền kiểm soát đối với định hướng phát triển tương lai. Các nhà đầu tư VC thường yêu cầu nắm giữ một phần vốn chủ sở hữu lớn của công ty và có thể đưa ra những yêu cầu khắt khe cho ban quản lý.
Bên cạnh đó, nhiều VC chỉ tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng với tỷ suất cao, do đó có thể gây áp lực buộc doanh nghiệp phải thoái vốn (exit) sớm.
5. Top 5 quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) hàng đầu hiện nay
5.1. Pantera Capital
Tự hào là “công ty quản lý tài sản tổ chức đầu tiên của Mỹ tập trung hoàn toàn vào công nghệ blockchain”, Pantera Capital có trụ sở tại Menlo Park, California, đầu tư vào các dự án và token blockchain thúc đẩy sự áp dụng và tăng trưởng trong ngành.
5.2. a16z – Andreessen Horowitz
Andreessen Horowitz là một công ty đầu tư mạo hiểm tiền điện tử nổi tiếng khác cung cấp vốn cho các doanh nghiệp dựa trên blockchain. Công ty được thành lập vào năm 2009 bởi Ben Horowitz và Marc Andreessen.
A16z có trụ sở tại Menlo Park, California, Hoa Kỳ. Quỹ này hướng đến việc mang các khoản đầu tư vốn mạo hiểm truyền thống vào thế giới tiền điện tử. Andreessen Horowitz đã đầu tư vào tiền điện tử hơn nửa thập kỷ và nắm giữ các khoản đầu tư của mình trong hơn 10 năm.
5.3. Paradigm
Có trụ sở tại San Francisco, Paradigm là một quỹ đầu tư dựa trên blockchain được thành lập bởi Matt Huang của Sequoia Capital và Fred Ehrsam của Coinbase. Có thể nói rằng cả hai nhà sáng lập này đều có rất nhiều kinh nghiệm trong việc hiểu biết và đầu tư vào thị trường tiền điện tử.
Là một quỹ fintech và tiền điện tử, Paradigm đầu tư vào nhiều dự án liên quan đến blockchain, từ giai đoạn hạt giống sớm đến các doanh nghiệp trưởng thành hoàn toàn.
5.4. Coinbase Ventures
Bạn đã nghe nói về Coinbase, nhưng bạn có thể không biết rằng sàn giao dịch này có một nhánh đầu tư gọi là Coinbase Ventures. Chi nhánh này của Coinbase tập trung vào việc tìm kiếm các dự án và startup tiền điện tử ở giai đoạn đầu và cung cấp cho họ vốn cùng các nguồn lực cần thiết để tiến vào giai đoạn tiếp theo của quá trình.
5.5. Polychain Captial
Một quỹ đầu tư mạo hiểm khác đặt trụ sở tại San Francisco, Polychain Capital tập trung chủ yếu vào việc mang lại lợi nhuận cao cho các nhà đầu tư của mình. Được thành lập bởi Olaf Carson-Wee, quỹ đã thành công trong việc xác định và đầu tư vào những dự án độc đáo thu hút sự chú ý trên thị trường tiền điện tử.
6. Tổng kết
Venture Capital đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của thị trường tiền điện tử, cung cấp không chỉ nguồn vốn mà còn cả kinh nghiệm và mạng lưới quan hệ cho các dự án blockchain tiềm năng. Sự tham gia của các quỹ VC đã thúc đẩy đổi mới, tăng cường niềm tin của nhà đầu tư, và góp phần vào sự trưởng thành của hệ sinh thái crypto.
