Các Blockchain Layer 1 (L1) gặp khó khăn trong việc mở rộng quy mô nếu không có sự hỗ trợ. Các giải pháp Layer 2 (L2) giải quyết vấn đề này bằng cách giảm tắc nghẽn mạng và giảm phí giao dịch. Hơn nữa, mạng Layer 3 (L3) giúp tương tác với Web3 dễ dàng hơn bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho giao tiếp xuyên chuỗi. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa mạng Layer 2 và mạng Layer 3 là gì? Cùng tìm hiểu ngay về sự khác biệt giữa blockchain Layer 2 và Layer 3 tại bài viết dưới đây.
1. Layer 2 và Layer 3 là gì?
1.1. Blockchain Layer 2 là gì?
Blockchain layer 2 là các giao thức mạng được xây dựng trên nền tảng của giải pháp Layer 1. Chúng tận dụng cơ sở hạ tầng bảo mật và mạng lưới của blockchain Layer 1 nhưng có khả năng mở rộng và xử lý giao dịch tốt hơn Layer 1.
1.2. Blockchain Layer 3 là gì?
Blockchain layer 3 là những layer được xây dựng và phát triển ở phía trên layer 2 với mục đích tăng khả năng mở rộng và tính phi tập trung cho Layer 2 và Layer 1. Từ đó giúp một mạng lưới hướng tới việc có thể hoàn thiện tam giác “blockchain trilemma”.
2. Sự khác nhau giữa Layer 2 và Layer 3
2.1. Vai trò và chức năng của Layer 2 và Layer 3
Layer 2 (L2) giúp ngành công nghiệp blockchain mở rộng quy mô bằng cách thực hiện các tính toán ngoài chuỗi và giảm thiểu phí cũng như độ trễ. Tuy nhiên, Layer 2 lại không nhắc tới khía cạnh xử lý các vấn đề về khả năng tương tác. Rất may, mạng lớp 3 (L3) tồn tại để cho phép các chuỗi khối và giao thức khác nhau giao tiếp.
Mặc dù khái niệm “layer 3” chủ yếu mang tính lý thuyết, nhưng thuật ngữ này đề cập đến các giao thức bổ sung cho mạng layer 1 (L1) và layer 2 (L2). Trong tương lai, nhiều người kỳ vọng mạng layer 3 sẽ đóng một vai trò thiết yếu trong việc kết nối hệ sinh thái Web3 và tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng hàng loạt công nghệ blockchain. Ngoài ra, khả năng của layer 2 trong việc giảm tắc nghẽn và mạng layer 3 tạo điều kiện thuận lợi cho khả năng tương tác giữa các giao thức cho phép khả năng kết nối mà bối cảnh Web3 cần phát triển.
2.2. Layer 2 và layer 3 giải quyết vấn đề gì?
2.2.1. Layer 2
Layer 2 giải quyết những vấn đề sau:
- Tăng khả năng mở rộng: Các giải pháp mở rộng quy mô layer 2 có thể tăng đáng kể thông lượng giao dịch của blockchain. Điều này đạt được bằng cách xử lý các giao dịch ngoài chuỗi và giải quyết chúng trên chuỗi chính. Khả năng mở rộng tăng lên này cho phép sử dụng blockchain hiệu quả và tiết kiệm chi phí hơn.
- Phí thấp hơn: Với các giải pháp mở rộng quy mô layer 2, phí giao dịch có thể thấp hơn đáng kể so với giao dịch trên chuỗi. Điều này là do các giao dịch được xử lý ngoài chuỗi và được giải quyết theo đợt trên blockchain chính, giúp giảm chi phí giao dịch tổng thể.
- Thời gian giao dịch nhanh hơn: Giải pháp mở rộng quy mô layer 2 có thể giảm đáng kể thời gian giao dịch. Điều này là do các giao dịch được xử lý ngoài chuỗi, cho phép thời gian xác nhận nhanh hơn và giảm tổng thời gian cần thiết để giải quyết giao dịch.
- Nâng cao quyền riêng tư: Các giải pháp mở rộng quy mô layer 2 có thể nâng cao quyền riêng tư bằng cách cho phép các giao dịch ngoài chuỗi không được ghi lại trên chuỗi khối chính. Điều này có thể hữu ích cho các ứng dụng yêu cầu tăng cường quyền riêng tư và bảo mật, chẳng hạn như các giao dịch tài chính.
- Cải thiện bảo mật: Các giải pháp mở rộng quy mô layer 2 có thể cải thiện tính bảo mật bằng cách giảm tải cho blockchain chính, điều này có thể làm giảm nguy cơ bị tấn công như các cuộc tấn công chi tiêu gấp đôi. Ngoài ra, các giải pháp mở rộng quy mô Lớp 2 có thể cho phép thực hiện hợp đồng thông minh hiệu quả và an toàn hơn.
2.2.1. Layer 3
Layer 3 hướng tới giải quyết những vấn đề sau:
- Khả năng mở rộng: Được thiết kế để nâng cao khả năng mở rộng ngoài khả năng hiện tại của Layer 1 và Layer 2, Layer 3 có khả năng mở rộng cực kỳ cao. Do đó, mạng sẽ có thể xử lý khối lượng giao dịch lớn hơn nhiều và hỗ trợ nhiều ứng dụng phức tạp hơn cùng một lúc.
- Hỗ trợ dApp phức tạp: Layer 3 có thể cung cấp cơ sở hạ tầng cần thiết để phát triển các ứng dụng phi tập trung phức tạp hơn đòi hỏi các tính năng nâng cao hơn. Điều này có khả năng giúp cải thiện thiết kế web để bao gồm nhiều tính năng nâng cao hơn trên ứng dụng, giúp người dùng bình thường dễ tiếp cận hơn. Tùy thuộc vào nhu cầu của nhà phát triển, Layer 3 cũng có thể tạo điều kiện thuận lợi cho các thiết kế hợp đồng thông minh phức tạp hơn mà layer 1 và layer 2 không thể xử lý do khả năng mở rộng hạn chế.
- Khả năng tương tác blockchain: Layer 3 cũng giải quyết vấn đề về khả năng tương tác. Layer 3 có thể đóng vai trò là cầu nối giữa các blockchain khác nhau để các giao dịch và dữ liệu có thể truyền qua các nền tảng khác nhau. Điều này có nghĩa là dApps Layer 3 có chức năng kết nối với các blockchain khác nhau như Ethereum và Solana.
- Khả năng tùy chỉnh: Layer 3 cũng có thể được tùy chỉnh theo nhu cầu riêng của nhà phát triển. Ví dụ: các nhà phát triển có thể giới thiệu các cơ chế dành riêng cho ứng dụng chỉ cho phép thực hiện các giao dịch và hợp đồng riêng tư, điều này chỉ cho phép một số dữ liệu được tiết lộ. Do chức năng tùy biến cao của Layer 3, các nhà phát triển có thể tùy chỉnh cơ chế quản lý, quy tắc và chức năng của dApp theo nhu cầu của họ.
- Tiết kiệm chi phí: Khi mạng Layer 3 xử lý một số giao dịch và hoạt động ngoài chuỗi, điều này giúp giảm tắc nghẽn trên mạng, từ đó giảm đáng kể phí giao dịch. Hiệu quả chi phí này giúp giảm bớt các rào cản chi phí khi gia nhập, giúp các nhà phát triển cũng như người dùng dễ tiếp cận hơn nhiều.
- Khả năng tiếp cận: Layer 3 cũng có thể được thiết kế để đại chúng dễ tiếp cận hơn và dễ thực hiện hơn. Ví dụ: Lớp 3 của Arbitrum, Arbitrum Orbit cho phép mọi người xây dựng và triển khai Lớp 3 của riêng họ trên Arbitrum Nitro mà không cần phê duyệt. Để so sánh, việc khởi chạy Lớp 2 yêu cầu một đề xuất xung quanh mô hình tin cậy của họ và cách họ sẽ thực hiện phân quyền hoàn toàn.
2.3. Cách hoạt động của Layer 2 và Layer 3
Trong công nghệ blockchain, Layer 2 và Layer 3 đóng vai trò then chốt khác nhau. Layer 2 tập trung vào việc mở rộng layer cơ sở (Layer 1) của các blockchain, như Ethereum, bằng cách giảm tải một số tác vụ tính toán. Việc mở rộng quy mô này rất cần thiết để nâng cao năng lực giao dịch.
Layer 3 được xây dựng trên nền tảng của Layer 2, cung cấp chức năng bổ sung và khả năng tùy chỉnh cho các trường hợp sử dụng cụ thể, chẳng hạn như các giải pháp tập trung vào quyền riêng tư không có trong các khuôn khổ Layer 2 công khai.Theo Starkware, các chuyên gia về zk rollup, Layer 3 không chỉ dừng lại ở việc mở rộng quy mô mà còn ủng hộ mô hình phân lớp trong đó Layer 2 xử lý việc chia tỷ lệ chung trong khi Layer 3 cung cấp chức năng chuyên biệt. Điều này bao gồm các tính năng phù hợp như hệ thống bảo mật hoặc nén dữ liệu nâng cao, thay đổi dựa trên nhu cầu ứng dụng cụ thể.
2.4. Các ứng dụng của Layer 2 và Layer 3
2.4.1. Ứng dụng của Layer 2
Các giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 có thể hỗ trợ nhiều trường hợp sử dụng cho các ứng dụng phi tập trung. Một số trường hợp sử dụng hứa hẹn nhất bao gồm:
- Tài chính phi tập trung (DeFI): Các giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 có thể tăng đáng kể thông lượng giao dịch của các ứng dụng DeFi, giúp người dùng dễ tiếp cận hơn và có giá cả phải chăng hơn. Ngoài ra, Layer 2 có thể nâng cao tính riêng tư và bảo mật của các giao dịch DeFi.
- NFT: Layer 2 có thể cho phép tạo và giao dịch NFT với chi phí thấp hơn nhiều và thời gian giao dịch nhanh hơn nhiều so với các giải pháp trên chuỗi. Điều này có thể mở khóa các trường hợp sử dụng mới cho NFT, chẳng hạn như trong trò chơi và đồ sưu tầm kỹ thuật số.
- Thanh toán vi mô: Layer 2 có thể cho phép xử lý các khoản thanh toán vi mô với chi phí thấp hơn nhiều so với các giải pháp trên chuỗi, khiến chúng trở nên hữu ích cho các ứng dụng như kiếm tiền từ nội dung và dịch vụ trả tiền cho mỗi lần sử dụng.
- Quản lý chuỗi cung ứng: Các Layer 2 có thể cho phép quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả và an toàn hơn bằng cách cho phép xử lý các giao dịch ngoài chuỗi, giảm chi phí và tăng khả năng mở rộng.
- Chơi game: Các giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 có thể tăng đáng kể thông lượng giao dịch của các ứng dụng trò chơi, cho phép chơi trò chơi theo thời gian thực và giảm chi phí giao dịch trong trò chơi.
2.4.2. Ứng dụng của Layer 3
Layer 3 trong công nghệ blockchain cung cấp một loạt các chức năng chuyên biệt, đáp ứng nhu cầu ứng dụng đa dạng và cụ thể. Các trường hợp sử dụng của nó bao gồm:
- Blockchain game: Tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch khối lượng lớn và giao dịch vi mô để nâng cao trải nghiệm chơi trò chơi, đảm bảo quy trình trong trò chơi diễn ra suôn sẻ và tiết kiệm chi phí.
- Ứng dụng Tài chính phi tập trung (DeFi): Cung cấp các chức năng và cài đặt quyền riêng tư phù hợp, cần thiết cho giao dịch theo thời gian thực và xử lý các giao dịch khối lượng lớn.
- Giải pháp tương tác: Cho phép tương tác liền mạch giữa các nền tảng blockchain khác nhau, cho phép chuyển tài sản và trao đổi dữ liệu hiệu quả.
- Ứng dụng tập trung vào quyền riêng tư: Hỗ trợ các cơ chế giao dịch và hợp đồng riêng tư, phù hợp với các ứng dụng yêu cầu tính bảo mật và bảo mật cao.
- Mạng Blockchain tùy chỉnh: Cho phép các nhà phát triển tạo mạng blockchain của riêng họ với các tính năng cụ thể, chẳng hạn như cơ chế đồng thuận hoặc mô hình quản trị độc đáo, đáp ứng các yêu cầu chính xác của dự án.
Các trường hợp sử dụng đa dạng này nêu bật vai trò của Layer 3 trong việc nâng cao khả năng của công nghệ blockchain nhằm đáp ứng các nhu cầu phức tạp, dành riêng cho ứng dụng.
2.5. Ưu và nhược điểm của Layer 2 và Layer 3
Layer 2
- Ưu điểm: Cải thiện khả năng mở rộng, tăng tốc độ giao dịch, phí giao dịch thấp hơn.
- Hạn chế: Có thể ảnh hưởng đến bảo mật và độ phức tạp có thể cản trở người dùng mới.
Layer 3
- Ưu điểm: Thân thiện với người dùng, chức năng mở rộng, có khả năng áp dụng rộng rãi.
- Hạn chế: Vẫn còn ở giai đoạn non trẻ, phụ thuộc vào tính bảo mật và ổn định của các lớp bên dưới.
2.6. Những thách thức và cơ hội của Layer 2 và Layer 3
2.6.1. Layer 2
Mặc dù các Layer 2 có một số lợi thế so với quy mô mở rộng trên chuỗi truyền thống nhưng chúng cũng đi kèm với những thách thức và rủi ro riêng. Những thách thức này bao gồm:
- Tập trung hóa: Một số giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 có thể yêu cầu cơ quan trung ương hoặc nhà điều hành hoạt động, điều này có thể gây ra rủi ro tập trung.
- Độ phức tạp: Các layer 2 có thể phức tạp và khó triển khai, đòi hỏi nguồn lực phát triển và kiến thức chuyên môn đáng kể.
- Rủi ro bảo mật: Các layer 2 có thể gây ra các rủi ro bảo mật như nguy cơ các tác nhân độc hại khai thác các lỗ hổng trong mạng ngoài chuỗi hoặc nguy cơ thực thi hợp đồng thông minh bị lỗi.
- Khả năng tương tác: Do các giải pháp khác nhau có thể sử dụng các giao thức và công nghệ khác nhau nên khả năng tương tác giữa các blockchain khác nhau có thể là một thách thức.
- Trải nghiệm người dùng: Các layer 2 có thể gây thêm sự phức tạp và rắc rối cho người dùng. Ví dụ như nhu cầu chuyển tiền giữa các mạng trên chuỗi và ngoài chuỗi.
2.6.2. Layer 3
Tuy mang lại những cơ hội thú vị, Layer 3 vẫn phải đối mặt với những thách thức trong hệ sinh thái hiện có. Một trong những thách thức quan trọng là thiết lập an ninh mạng và khả năng phục hồi. Vì mỗi DApp hoạt động trên mạng riêng của mình nên việc đảm bảo các biện pháp bảo mật mạnh mẽ và bảo vệ khỏi các lỗ hổng tiềm ẩn trở nên rất quan trọng. Phát triển và duy trì cơ sở hạ tầng an toàn, kiểm tra các hợp đồng thông minh và giảm thiểu các vectơ tấn công tiềm ẩn sẽ rất quan trọng cho sự thành công của blockchain layer 3.
Ngoài ra, việc đạt được sự sử dụng rộng rãi cũng là một thách thức. Sự thành công của layer 3 phụ thuộc vào việc thu hút các nhà phát triển xây dựng và sử dụng các ứng dụng trên các mạng này. Layer 3 đòi hỏi phải có quan hệ đối tác chiến lược, khuyến khích nhà phát triển và thiết kế lấy người dùng làm trung tâm.
3. Tác động của Layer 2 và Layer 3 đối với lĩnh vực blockchain
Các giải pháp layer 2 cung cấp một hướng đi đầy hứa hẹn để khắc phục các hạn chế về khả năng mở rộng của blockchain layer 1. Bằng cách giới thiệu các lớp hoặc giao thức bổ sung, các giải pháp này mở ra tiềm năng tăng thông lượng giao dịch, hiệu quả chi phí và cải thiện trải nghiệm người dùng. Khi công nghệ blockchain tiếp tục phát triển, các layer 2 sẽ đóng vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa toàn bộ tiềm năng của các ứng dụng phi tập trung và thúc đẩy việc áp dụng blockchain một cách chủ đạo trong các ngành khác nhau.
Blockchain layer 3 có tiềm năng to lớn trong việc định hình tương lai của ngành công nghiệp tiền điện tử. Các mạng này cho phép các nhà phát triển thử nghiệm, đổi mới nhanh hơn. Với khả năng tùy chỉnh các quy tắc và giao thức cho ứng dụng của mình, nhà phát triển có thể tạo ra các trải nghiệm người dùng độc đáo và các chức năng mới phục vụ cho các trường hợp sử dụng cụ thể và yêu cầu của người dùng.
Khả năng mở rộng nâng cao được cung cấp bởi blockchain layer 3 có thể mở đường cho việc áp dụng rộng rãi hơn công nghệ blockchain. Khi các ứng dụng phi tập trung trở nên hiệu quả hơn và được kết nối với nhau hơn, chúng có thể thu hút người dùng từ nhiều ngành và lĩnh vực khác nhau. Điều này có thể dẫn đến việc áp dụng rộng rãi và công nhận rộng rãi về tiền điện tử và công nghệ blockchain.
