1. Crypto IPO là gì?
IPO (Initial public offering) là quá trình một công ty tiền điện tử thuộc sở hữu tư nhân bán tài sản tiền điện tử của mình cho công chúng thông qua đợt phát hành mới. Điều này cho phép công ty huy động vốn từ các nhà đầu tư đại chúng, nhưng cũng đòi hỏi phải tuân thủ các quy định yêu cầu tăng cường công bố thông tin và minh bạch.
Trước khi IPO diễn ra, một công ty được coi là tư nhân và thuộc sở hữu của một số bên liên quan, chẳng hạn như người sáng lập, hoặc nhà đầu tư mạo hiểm. IPO được xem là một cột mốc quan trọng đối với các doanh nghiệp tiền điện tử từ quan điểm pháp lý.
2. Mục đích của Crypto IPO
Các dịch vụ initial coin offerings (ICOs) được sử dụng để bán vốn cổ phần tiền điện tử cho công chúng. Các công ty blockchain đang tìm kiếm nguồn tài trợ có thể bán tiền điện tử ra công chúng giống như các cổ phiếu truyền thống thông qua đợt phát hành lần đầu ra công chúng (IPO). Việc phát hành token hỗ trợ cổ phiếu vốn của một tổ chức được gọi là vốn chủ sở hữu tiền điện tử. Nó đang trở thành một kỹ thuật phổ biến để các doanh nghiệp huy động vốn bằng cách phát hành tiền điện tử. Khi người dùng mua cổ phiếu tiền điện tử từ ICO, cổ phiếu của công ty sẽ được phát hành dưới dạng tài sản kỹ thuật số vào tài khoản được lưu trữ trên blockchain của họ.
3. IPO hoạt động như thế nào?
3.1. Quy trình thực hiện IPO
Khi một công ty đã phát triển đến mức có thể xử lý các trách nhiệm giao dịch công khai và đang tìm cách hưởng lợi từ uy tín, khối lượng gia tăng và khả năng tiếp cận từ đợt IPO, công ty đó bắt đầu thể hiện sự quan tâm đến quá trình phát hành token ra công chúng.
Quy trình này tương tự như các công ty trong và ngoài không gian tiền điện tử, có một số bước cần thực hiện, bao gồm:
- Các công ty có thể tìm kiếm giá thầu riêng tư từ các nhà bảo lãnh hoặc công khai ý định phát hành cổ phiếu/token ra công chúng để thu hút sự quan tâm từ các nhà đầu tư tiềm năng và công chúng.
- Công ty có thể chọn một nhà bảo lãnh hoặc một nhóm bảo lãnh để giám sát các giai đoạn khác nhau của quá trình IPO. Tiêu chí để lựa chọn nhà bảo lãnh bao gồm danh tiếng, chất lượng nghiên cứu, kinh nghiệm trong ngành, khả năng phân phối và các mối quan hệ trong quá khứ.
- Một nhóm bao gồm các nhà bảo lãnh, chuyên gia pháp lý, kế toán viên được chứng nhận và chuyên gia quản lý được tập hợp để đăng ký IPO với các cơ quan quản lý thị trường. Việc nộp đơn lên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) là bắt buộc tại Hoa Kỳ.
- Sau khi công ty nhận được các phê duyệt cần thiết, một chương trình roadshow sẽ được tiến hành để tạo ra sự quan tâm và đánh giá nhu cầu đối với các đồng tiền đã phát hành. Các nhà bảo lãnh có thể điều chỉnh phân tích của họ trong quá trình tiếp thị, có khả năng ảnh hưởng đến giá hoặc ngày IPO.
- Mã thông báo IPO của công ty được phát hành vào ngày ra mắt IPO, với sự phân bổ dành riêng cho các nhà bảo lãnh. Vốn đầu tư vào việc mua đồng xu IPO đã phát hành được nhận dưới dạng tiền mặt.
- Một số hạn chế nhất định, chẳng hạn như thỏa thuận khóa, có thể áp dụng cho chủ sở hữu mã thông báo IPO hiện tại, ảnh hưởng đến khả năng bán tiền của họ. Ngoài ra, các nhà bảo lãnh có thể định giá IPO tiền điện tử ở mức chiết khấu để quản lý động lực cung và cầu.
- Sau đợt IPO, biến động giá là phổ biến khi các nhà đầu tư mới tham gia thị trường và những người nắm giữ hiện tại điều chỉnh vị thế của họ. Khuyến mại quá mức của các nhà bảo lãnh và ngân hàng đầu tư có thể dẫn đến tổn thất ban đầu đáng kể khi giao dịch bắt đầu.
3.2. Quy trình lựa chọn nhà bảo lãnh và chuẩn bị cho IPO
Các công ty có hai cách thể hiện sự quan tâm: Họ có thể thu hút giá thầu tư nhân từ các nhà bảo lãnh hoặc ngân hàng đầu tư hoặc đưa ra tuyên bố công khai về sự quan tâm của họ đối với đợt IPO để thu hút sự quan tâm từ các bên liên quan và công chúng.
Công ty sắp thực hiện IPO có thể chọn một nhà bảo lãnh hoặc một nhóm các nhà bảo lãnh để quản lý các giai đoạn khác nhau của quá trình IPO. Ngân hàng đầu tư hoặc người bảo lãnh được lựa chọn dựa trên danh tiếng, chất lượng nghiên cứu, kinh nghiệm trong ngành, khả năng phân phối và mối liên hệ trước đây của công ty với ngân hàng đầu tư. Những nhà bảo lãnh này giúp quản lý mọi khía cạnh của quy trình, bao gồm chuẩn bị nộp đơn, tài liệu được chia sẻ với cơ quan quản lý và công chúng, thẩm định, tiếp thị, cách phát hành token và ở mức giá nào.
3.3. Quy trình đăng ký IPO
Một nhóm bao gồm các nhà bảo lãnh, luật sư, kế toán viên được chứng nhận và các chuyên gia quản lý thường được tập hợp để đăng ký IPO (với các cơ quan quản lý thị trường ở quốc gia nơi token sẽ được cung cấp). Tại Hoa Kỳ, việc điền thông tin phải được thực hiện với Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC).
Tại Hoa Kỳ, tài liệu nộp đơn IPO được gọi là S-1 Registration Statement. Tài liệu này bao gồm thông tin sơ bộ về tài chính của công ty, những rủi ro xung quanh hoạt động và thông tin về quản lý của công ty.
Tuyên bố đăng ký đảm bảo rằng các nhà đầu tư có quyền truy cập vào thông tin đầy đủ và đáng tin cậy về chứng khoán. Sau đó, SEC tiến hành thẩm định để xác nhận rằng tất cả thông tin cần thiết đã được tiết lộ một cách thích hợp.
Bên cạnh việc nộp đơn đăng ký IPO với cơ quan quản lý thị trường, công ty tổ chức IPO cũng cần nộp đơn đăng ký với sàn giao dịch tiền điện tử nơi các đồng coin sẽ được giao dịch. Công ty tiền điện tử được giao dịch công khai phải tuân thủ các yêu cầu niêm yết từ cả cơ quan quản lý và sàn giao dịch. Sau khi các thông số của đợt phát hành đã được thống nhất, SEC sẽ yêu cầu doanh nghiệp phát hành và các tổ chức bảo lãnh phát hành nộp bản đăng ký.
3.4. Quảng bá sự kiện IPO
Sau tất cả các phê duyệt cần thiết, đợt IPO sẽ được quảng bá trong một chương trình roadshow (kéo dài từ 3 đến 4 tuần) nhằm mục đích tạo ra sự quan tâm và cho phép các nhà bảo lãnh ước tính nhu cầu về số tiền được phát hành. Trong suốt quá trình quảng bá, các nhà bảo lãnh có thể sửa đổi phân tích của họ về công ty, điều này có thể dẫn đến những thay đổi về giá hoặc ngày tổ chức IPO. Một ban giám đốc cũng được thành lập để đại diện cho việc nắm giữ tiền điện tử và quản lý công ty.
Sau đó, token của công ty sẽ được phát hành vào ngày ra mắt IPO với sự phân bổ dành riêng cho các nhà bảo lãnh đã giúp công ty giao dịch trên một sàn giao dịch tiền điện tử công khai. Vốn đầu tư vào việc mua token đã phát hành sẽ được nhận dưới dạng tiền mặt bằng số tiền được thanh toán.
Không phải ai cũng có thể đầu tư vào IPO vì nhu cầu thường vượt quá số lượng token được bán ra công chúng. Thông thường, các công ty môi giới chỉ cho phép khách hàng có số lượng tài sản cụ thể hoặc những người đáp ứng ngưỡng giao dịch nhất định tham gia IPO.
Những người nắm giữ token hiện tại có thể phải tuân theo các thỏa thuận khiến họ không thể bán số token của mình ngay lập tức. Nếu đầu tư vào IPO, điều quan trọng là phải xem xét các thỏa thuận này. Khi chúng kết thúc, những người nắm giữ token hiện tại có thể bán tất cả số tiền của họ trên thị trường, dẫn đến giá giảm.
3.5. Xác định giá IPO
Thông thường, các nhà bảo lãnh định giá IPO ở mức chiết khấu để đảm bảo rằng có nhiều cầu hơn cung. Giá được đặt sau khi công ty được định giá bằng cách sử dụng một số chỉ số bao gồm số tiền họ dự kiến sẽ tạo ra trong tương lai.
Sau đợt IPO, giá token của công ty có thể biến động mạnh khi các nhà đầu tư không mua được trong đợt IPO tham gia và khi những người nắm giữ token hiện tại điều chỉnh vị thế của họ.
Token của đợt IPO cũng có thể được định giá bằng cách sử dụng cuộc đấu giá kiểu Hà Lan, trong đó các nhà đầu tư tiềm năng đặt giá thầu cho một số lượng token cụ thể mà họ muốn mua cùng với mức giá mà họ sẵn sàng trả. Sau đó, các đồng coin này sẽ được bán theo giá thầu thấp nhất cho toàn bộ số tiền được phân bổ.
4. Lợi ích và hạn chế của IPO
4.1. Lợi ích của IPO đối với công ty tiền điện tử
IPO (phát hành cổ phiếu/token lần đầu ra công chúng) mang lại nhiều lợi ích cho các công ty tiền điện tử, đặc biệt là khả năng huy động vốn lớn. Bên cạnh đó, IPO còn giúp gia tăng uy tín và nhận diện thương hiệu cho công ty.
- Huy động vốn: IPO giúp công ty huy động vốn lớn để phát triển kinh doanh.
- Tăng uy tín: IPO giúp công ty minh bạch hơn, xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp và đáng tin cậy, thu hút khách hàng mới.
- Tăng thanh khoản: IPO giúp token của công ty dễ dàng mua bán hơn, mang lại lợi ích cho nhà đầu tư.
- Dễ dàng huy động vốn tiếp theo: Việc bán token thông qua sự kiện giúp công ty dễ dàng huy động thêm vốn thông qua các đợt chào bán thứ cấp. Tuy nhiên, đợt chào bán này cũng có thể làm giảm giá trị của đồng tiền nếu số lượng cung tăng đột ngột.
4.2. Hạn chế của IPO đối với công ty tiền điện tử
Tổ chức sự kiện IPO là một việc tốn kém và phức tạp, đòi hỏi các công ty tiền điện tử phải minh bạch thông tin, tuân thủ quy định khắt khe, và chi trả nhiều khoản phí. Điều này có thể làm giảm tính linh hoạt và gây mất tập trung cho hoạt động kinh doanh.
- Chi phí cao: IPO đòi hỏi phí môi giới, báo cáo định kỳ và chi phí pháp lý.
- Công khai các thông tin tài chính: Công ty buộc phải tiết lộ thông tin tài chính, chiến lược và các thông tin khác, có thể bị đối thủ cạnh tranh lợi dụng.
- Giá biến động: Biến động giá mạnh của tiền điện tử có thể khiến ban lãnh đạo công ty đưa ra những chiến lược nhằm mục đích tăng giá token một cách thiếu sáng suốt và ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của công ty.
- Bị thao túng bởi các nhà đầu tư lớn: IPO có thể thu hút các nhà đầu tư nắm giữ nhiều cổ phần, những người có thể tác động đến hoạt động của công ty theo cách có lợi cho họ, ngay cả khi điều đó đi ngược lại lợi ích lâu dài của công ty.
5. Các lựa chọn thay thế IPO cho các dự án tiền điện tử
5.1. Initial Coin Offering (ICO)
ICO là một trong những phương thức gây quỹ phổ biến nhất trong không gian tiền điện tử. Công ty phát hành token hoặc đồng coin của riêng mình và bán nó cho các nhà đầu tư để tài trợ cho dự án của mình.
5.2. Security Token Offering (STO):
Security Token Offering (STO) sử dụng công nghệ blockchain để phát hành chứng khoán. Token được coi là chứng khoán và có thể đại diện cho quyền sở hữu hoặc các lợi ích tài chính khác.
5.3. Initial Exchange Offering (IEO):
Initial Exchange Offering (IEO) được thực hiện trên các nền tảng giao dịch tiền điện tử. Dự án hợp tác với một sàn giao dịch và sàn giao dịch này đóng vai trò trung gian trong việc phát hành và bán token.
5.4. Decentralised Finance (DeFi) Fundraising:
Các dự án có thể tận dụng các giao thức DeFi để gây quỹ mà không cần qua trung gian. Phương pháp gây quỹ này có thể bao gồm các công cụ tài chính khác nhau như thanh khoản và cho vay.
5.5. Venture Capital Funding (Vốn đầu tư mạo hiểm)
Venture Capital Funding là phương pháp các công ty hoặc dự án tiền điện tử huy động vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm truyền thống.
5.7. Token Pre-Sale:
Token Pre-Sale là sự kiện dự án crypto bán token của họ trước sự kiện ICO hoặc STO chính nhằm cung cấp thêm vốn để bắt đầu dự án.
5.7. Non-Fungible Token (NFT) Sales:
Non-Fungible Token (NFT) Sales cho phép các dự án bán các tài sản dưới dạng NFT đại diện cho tài sản hoặc quyền lợi nhất định, cung cấp một phương thức gây quỹ khác.
5.8. Nhận tài trợ
Các dự án crypto cũng có thể nhận tài trợ từ các quỹ blockchain khác nhau hoặc các nhà tài trợ doanh nghiệp hỗ trợ đổi mới trong blockchain và tiền điện tử.
6. Phân biệt ICO và IPO
ICO và IPO rất giống nhau vì chúng đều là những phương thức tài trợ sinh lợi cho các công ty mới thành lập, trong đó công chúng tài trợ cho dự án để đổi lấy một thứ gì đó. Tuy nhiên, một trong những khác biệt quan trọng nhất giữa ICO và IPO là những gì nhà đầu tư nhận được để đổi lấy nguồn tài trợ.
Đối với sự kiện IPO, nhà đầu tư được công nhận có quyền sở hữu vốn trong công ty (tài sản của công ty trừ đi nợ phải trả) và quyền biểu quyết liên quan đến công ty. Khi tham gia ICO, nhà đầu tư thông thường sẽ yêu cầu quyền sở hữu và sử dụng token được phát hành nhưng sẽ không có bất kỳ vốn sở hữu hoặc quyền biểu quyết nào trong công ty.
7. Những yếu tố bạn cần đánh giá trước khi đầu tư vào Crypto IPO
7.1. Tokenomics
Tìm hiểu về tokenomics, mô hình kinh tế token của dự án, là một trong những bước vô cùng quan trọng mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng cần thực hiện trước khi đầu tư vào Crypto IPO. Để đánh giá tokenomics của một dự án crypto, bạn cần cân nhắc những yếu tố sau đây:
7.1.2. Tiện ích và nhu cầu:
Hiểu về tiện ích của token có nghĩa là phân biệt mục đích và chức năng của nó trong hệ sinh thái. Liệu nó chỉ đơn thuần là một tài sản đầu cơ, hay nó có một chức năng độc đáo? Đánh giá ứng dụng thực tế và nhu cầu đối với token có thể cung cấp manh mối về giá trị nội tại của nó.
Ví dụ: nếu một token được yêu cầu để truy cập vào dịch vụ trong một ứng dụng phi tập trung (dApp) phổ biến, thì nó có khả năng có tiện ích hữu hình. Kết hợp điều này với việc đánh giá nhu cầu cho dịch vụ đó có thể cung cấp nền tảng vững chắc cho các quyết định đầu tư.
7.1.3. Mô hình Kinh tế:
Các dự án khác nhau có thể sử dụng các mô hình kinh tế khác nhau, bao gồm các yếu tố như lạm phát hoặc giảm phát.
Hiểu các mô hình này giúp dự đoán giá trị của token có thể thay đổi như thế nào theo thời gian. Chẳng hạn, một token với mô hình giảm phát có thể tăng giá trị khi nguồn cung giảm, trong khi mô hình lạm phát có thể có tác dụng ngược lại.
7.2. Mô hình kinh doanh và thị trường:
Trước khi đầu tư vào bất cứ IPO nào, nhà đầu tư cần hiểu cách thức tạo doanh thu, sản phẩm hoặc dịch vụ chính của công ty, và vị trí của họ trong hệ sinh thái tiền điện tử rộng lớn hơn.
Đánh giá mức độ nổi bật của công ty trong việc cung cấp công nghệ hoặc dịch vụ, đồng thời đánh giá quy mô và nhu cầu của thị trường mục tiêu.
7.3. Đội ngũ lãnh đạo và môi trường pháp lý:
Thẩm định là toàn bộ bước mà các nhà đầu tư phải tìm hiểu sâu hơn về vị thế pháp lý của công ty, việc tuân thủ quy định và mọi rủi ro pháp lý tiềm ẩn có thể đe dọa hoạt động của công ty trong tương lai, bên cạnh việc nghiên cứu tình hình tài chính, danh tiếng thị trường và bất kỳ vấn đề pháp lý nào trong quá khứ của công ty. Nhà đầu tư cần xem xét môi trường pháp lý của các quốc gia nơi công ty hoạt động, vì điều này có thể ảnh hưởng đáng kể đến khả năng mở rộng và hoạt động hiệu quả của công ty.
Ngoài ra, nhà đầu tư cũng cần đánh giá kinh nghiệm và thành tích của đội ngũ quản lý trong cả lĩnh vực tiền điện tử và các ngành truyền thống.
7.4. Tình hình tài chính của công ty tiền điện tử
Khi đánh giá tình hình tài chính của một công ty tiền điện tử, nhà đầu tư phải tiến hành thẩm định tài chính trước khi chọn công ty để đầu tư. Đánh giá tình hình tài chính của công ty bao gồm việc kiểm tra báo cáo tài chính của công ty, tập trung vào khả năng sinh lời, tính thanh khoản và tỷ lệ khả năng thanh toán.
Ba tỷ lệ mà nhà đầu tư có thể sử dụng để đánh giá tài chính của một công ty tiền điện tử bao gồm:
- Tỷ lệ giá trên doanh thu (Price-to-Sales Ratio): Tỷ lệ so sánh giá cổ phiếu/token của công ty với doanh thu hữu ích cho việc đánh giá các công ty có thể chưa có lãi nhưng có nguồn doanh thu đáng kể. Tỷ lệ này có thể cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thị trường định giá doanh thu của công ty.
- Giá trị tài sản ròng trên mỗi cổ phiếu/token (Net Asset Value Per Share): Tỷ lệ này tính toán tổng tài sản của công ty trừ đi nợ phải trả trên tổng số cổ phiếu/token. Đối với IPO, điều này đưa ra ý tưởng về giá trị cơ bản của công ty và có thể được so sánh với giá IPO để đánh giá xem cổ phiếu/token có được định giá công bằng hay không.
- Tỷ số thanh toán hiện hành (Current ratio): Tỷ lệ thanh khoản này, được tính bằng tài sản hiện có chia cho nợ ngắn hạn, cho thấy khả năng thanh toán các nghĩa vụ ngắn hạn của công ty. Tỷ lệ hiện tại cao hơn cho thấy công ty có sức khỏe tài chính ngắn hạn tốt, điều này rất quan trọng đối với một thực thể đại chúng mới đang phải đối mặt với những bất ổn của thị trường.
7.5. Công nghệ và hệ sinh thái:
Nghiên cứu nền tảng công nghệ của công ty, tập trung vào tính sáng tạo, các biện pháp bảo mật và lịch sử vi phạm hoặc lỗ hổng bảo mật (nếu có).
Sự hiện diện của các quan hệ đối tác chiến lược và một hệ sinh thái năng động cũng có thể cho thấy uy tín và tiềm năng phát triển của công ty.
7.6. Sự tham gia của Cộng đồng:
Sự tham gia của cộng đồng là một dấu hiệu quan trọng về sức khỏe của dự án. Một cộng đồng sôi động và tích cực thường cho thấy sự ủng hộ và niềm tin mạnh mẽ vào sứ mệnh của dự án.
Nhà đầu tư có thể tham gia các diễn đàn, kênh truyền thông xã hội và thậm chí cả các buổi gặp mặt trực tiếp để đánh giá tình hình của cộng đồng. Bằng cách tương tác với các thành viên cộng đồng hoặc đơn giản là quan sát các cuộc thảo luận, nhà đầu tư có thể có được cái nhìn sâu sắc về cách dự án được nhìn nhận, những mối quan ngại tiềm ẩn và tâm lý chung.
7.7. Tâm lý thị trường và chiến lược đầu tư:
Trước khi đầu tư vào bất cứ IPO nào, nhà đầu tư cần chú ý đến tâm lý thị trường và đà phát triển của công ty, những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận đầu tư ngắn hạn.
Cuối cùng, hãy cân nhắc việc đầu tư vào công ty này phù hợp như thế nào với chiến lược đầu tư lớn hơn của bạn. Việc đa dạng hóa danh mục đầu tư và quản lý rủi ro trong một thị trường biến động mạnh như thị trường tiền điện tử là một điều vô cùng cần thiết.
