Bitcoin đã trở nên phổ biến rộng rãi nhưng không phải là nó không có những thách thức. Khi càng có nhiều người sử dụng hơn, mạng Bitcoin càng trở nên tắc nghẽn. Sự tắc nghẽn này gây ra các vấn đề như phí cao và thời gian chờ giao dịch lâu, gây khó khăn cho việc sử dụng Bitcoin cho các giao dịch nhỏ hàng ngày.
Blockchain layer 2 ra đời như một giải pháp cấp thiết cho vấn đề mở rộng quy mô này để Bitcoin có thể tiếp tục đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng trên mạng. Cùng tìm hiểu về Bitcoin layer 2 và cách hoạt động cũng như giải quyết vấn đề của những layer này ngay tại bài viết dưới đây.
1. Bitcoin layer 2 là gì?
Bitcoin layer 2 là các mạng thứ cấp chạy trên blockchain chính. Chúng được tạo ra với mục đích tăng khả năng xử lý các giao dịch của blockchain bằng cách bỏ qua các giới hạn kỹ thuật trong khi tận dụng các điểm mạnh của nó. Điều này có thể cải thiện khả năng sử dụng của mạng theo nhiều cách khác nhau.
Chúng ta có thể coi blockchain layer 2 như một trợ lý hiệu quả, thực hiện phần lớn công việc trước khi đưa nó trở lại blockchain layer 1 để được ghi nhận chính thức. Bằng cách này, layer 2 xử lý các giao dịch ngoài chuỗi, giúp toàn bộ quá trình diễn ra suôn sẻ và hiệu quả hơn trước khi gửi chúng trở lại để thêm vào blockchain Bitcoin.
2. Bitcoin layer 2 giải quyết vấn đề gì?
Bitcoin được công nhận là “vàng kỹ thuật số” nhờ khả năng giữ giá trị. Mặc dù ban đầu được thiết kế như một hệ thống thanh toán an toàn và phi tập trung nhưng nó vẫn chưa được áp dụng rộng rãi do những hạn chế của nó.
2.1. Khả năng mở rộng
Blockchain Bitcoin có vấn đề về khả năng mở rộng và tốc độ giao dịch chậm, khiến thông lượng thấp và chi phí giao dịch tăng cao. So với các blockchain khác, Bitcoin không thể xử lý lượng lớn dữ liệu giao dịch trong một khung thời gian nhất định. Tạo một khối mất khoảng 10 phút; thông lượng trung bình là 07 giao dịch mỗi giây (tps). Con số này thấp hơn nhiều so với các blockchain khác như Solana.
Mặc dù điều này có thể không phải là vấn đề đối với các giao dịch lớn nhưng nó lại không thực tế đối với các giao dịch nhỏ hơn và mua hàng tại điểm bán hàng.
Khi nhiều người sử dụng Bitcoin hơn, điều đó sẽ gây tắc nghẽn mạng và tăng phí giao dịch. Năm 2016, mức phí trung bình là khoảng 7 cent. Nhưng bây giờ nó đã tăng lên 31 USD, mức cao nhất từ trước đến nay là gần 63 USD vào tháng 4 năm 2021.
2.2. Bộ ba bất khả thi của blockchain
Blockchain Bitcoin không thể mở rộng quy mô do Blockchain Trilemma. Khái niệm Blockchain Trilemma tuyên bố rằng việc tối ưu hóa cho cả ba trụ cột chính – phân cấp, bảo mật và tốc độ/khả năng mở rộng – là không thể. Bitcoin ưu tiên phân cấp và bảo mật, nhưng điều này có nghĩa là ảnh hưởng đến khả năng mở rộng. Do đó, việc mở rộng blockchain Bitcoin là không khả thi nếu không hy sinh tính bảo mật hoặc phân quyền.
2.3. Hạn chế của hợp đồng thông minh
Là một loại tiền kỹ thuật số, Bitcoin phục vụ hai mục đích – cho phép các giao dịch P2P độc lập, không cần tin cậy và cung cấp kho công nghệ để duy trì một kho lưu trữ giá trị giảm phát. Chức năng cốt lõi hạn chế này là một trong những tính năng chính của nó, không phải là lỗi và giúp mạng trở nên mạnh mẽ và chống giả mạo.
Bitcoin có những hạn chế khi nói đến hợp đồng thông minh. Không giống như Ethereum, nó không hỗ trợ chức năng hợp đồng thông minh phức tạp. Lớp cơ sở của Bitcoin không được thiết kế để phát triển các ứng dụng và hợp đồng thông minh. Ban đầu, nó được tạo ra như một hệ thống thanh toán kỹ thuật số ngang hàng. Do đó, blockchain Bitcoin hầu như không thấy bất kỳ sự phát triển nào về các chức năng như tài chính phi tập trung (DeFi) và token không thể thay thế (NFT). Vì vậy, Bitcoin cần những layer 2 để hỗ trợ thêm cho mình.
3. Bitcoin layer 2 hoạt động như thế nào?
3.1. Rollup chains
Blockchain Rollups là giải pháp layer 2 di chuyển nhiều giao dịch từ layer 1 sang một mạng riêng biệt, cô đọng chúng thành một phần dữ liệu duy nhất và sau đó trả lại dữ liệu đó để thêm vào layer 1.
Theo nghiên cứu, việc xác thực các giao dịch Bitcoin có thể được thực hiện nhanh hơn lên tới 100 lần bằng cách sử dụng các bản rollups hợp lệ. Cách tiếp cận này cũng có thể được áp dụng cho Lightning Network. Một môi trường thực thi có thể được triển khai để hỗ trợ các ngôn ngữ hợp đồng thông minh linh hoạt hơn và cải thiện chức năng hợp đồng thông minh mà không làm tăng thêm độ phức tạp cho chuỗi chính.
Sovereign Rollup (Rollup có chủ quyền) là một loại rollup Bitcoin khác. Chúng khác với các bản tổng hợp Optimistic và ZK được sử dụng trong mạng Ethereum. Các Sovereign Rollup không cần lớp thanh toán hoặc hợp đồng thông minh. Chúng tự quản lý việc thực hiện và giải quyết các vấn đề. Họ chỉ sử dụng blockchain layer 1 cơ bản để có được sự đồng thuận và sẵn có của dữ liệu. Điều này không giống như các loại rollup khác dựa vào blockchain để xác định tính hợp lệ của rollup.
3.2. Sidechains
Sidechain là một blockchain độc lập với cơ chế đồng thuận và kết nối với layer 1 thông qua cầu nối hai chiều. Cây cầu này đóng một vai trò quan trọng trong việc cho phép chuyển giao tài sản giữa các chuỗi. Bởi vì nó hoạt động như blockchain nên sidechain cũng có thể hỗ trợ các giải pháp layer 2 khác.
3.3. State channels
Giải pháp layer 2 có thể hỗ trợ người dùng tránh được phí giao dịch cao. Người dùng sử dụng phương pháp này để thiết lập các “channel” được mã hóa 2 đầu để gửi và nhận thanh toán. Các kênh này hoạt động như sổ cái vi mô, ghi lại tất cả các giao dịch xảy ra bên trong chúng.
State channels giữ tất cả các giao dịch bên trong chúng ngoài chuỗi, chỉ cung cấp số dư mở và đóng của người tham gia cho mạng chính khi các kênh đóng. Nhờ đó, người tham gia có thể tham gia nhiều giao dịch với cá nhân hoặc doanh nghiệp mà không phải trả phí cao.
4. Những lợi ích và hạn chế của các dự án Bitcoin layer 2
4.1. Hạn chế của các dựa án Bitcoin layer 2
Hệ sinh thái layer 2 có thể phức tạp đối với người dùng cuối, điều này có thể làm chậm quá trình áp dụng. Các giải pháp lớp 2 cũng có thể phải đối mặt với các lỗ hổng đặc biệt khi dựa vào bảo mật của Bitcoin. Thanh khoản cũng có thể bị phân mảnh trên các giải pháp Lớp 2 khác nhau, làm phức tạp hoạt động giao dịch và các hoạt động tài chính khác. Cuối cùng, các Nhà phát triển có thể cần thời gian để hiểu các giao thức, ngôn ngữ và môi trường mới, những điều này có thể làm chậm quá trình đổi mới trong hệ sinh thái.
4.2. Lợi ích của các dự án Bitcoin layer 2
Các giải pháp layer 2 có thể cải thiện chức năng của Bitcoin theo nhiều cách. Chúng có thể tăng thông lượng giao dịch vượt xa những gì hiện có thể thực hiện được với lớp chính của Bitcoin, điều này khiến chúng có khả năng mở rộng cao hơn. Mạng layer 2 có thể giảm đáng kể chi phí giao dịch bằng cách xử lý các giao dịch bên ngoài chuỗi chính. Các nền tảng như Stacks và Rootstock cung cấp hợp đồng thông minh và DApp, cho phép sử dụng Bitcoin linh hoạt hơn. Một số giải pháp layer 2 cũng cung cấp các tính năng bảo mật nâng cao cho các giao dịch không có trên mạng chính của Bitcoin.
5. Những thách thức của các dự án Bitcoin layer 2
5.1. Tính an toàn, bảo mật của Bitcoin Layer 2
Các mạng Bitcoin layer 2 như sidechain sử dụng các cầu nối để tạo ra con đường chia sẻ tài nguyên giữa mạng của họ và mạng Bitcoin. Những bridge này hoạt động thông qua thiết kế truyền thống: một hợp đồng thông minh trên chuỗi nguồn và chuỗi đích hướng dẫn khóa tài sản trên mạng Bitcoin và đúc một loại tiền tương đương trên sidechain.
Tuy nhiên, thiết kế này được biết là có vấn đề về bảo mật và trải nghiệm người dùng. Những bridge được xây dựng theo cách này đã bị hack gây thiệt hại hàng tỷ USD cho người sử dụng. Việc sắp xếp khóa và đúc tiền dễ gặp phải một số rủi ro bảo mật, mặc dù các giao thức bắc cầu tiên tiến đang tránh xa cách tiếp cận này và khám phá những cách an toàn hơn để tạo kết nối giữa các chuỗi. Nhưng tại thời điểm viết bài, các dự án Bitcoin L2 vẫn dựa vào các thỏa thuận như thế này, do đó gây ra những lo ngại tiềm ẩn về bảo mật.
5.2. Tốc độ và chi phí của mạng Bitcoin Layer 2
Các hình thức như Rollup hay State channels hoàn thành sau khi quyết toán cuối cùng trên mạng chính. Tốc độ và chi phí giải quyết rất quan trọng đối với mạng layer 2. Mạng lưới mở rộng quy mô Bitcoin đã được chứng minh là có hiệu quả, tuy nhiên, những cải tiến trong tương lai trong lĩnh vực này vẫn được mong đợi. Tương tự như trên Ethereum, đã có rất nhiều nỗ lực đáng chú ý đang được thực hiện để cải thiện hơn nữa tốc độ và hiệu quả chi phí của mạng layer 2 thông qua nâng cấp Dencun. Nếu mạng Bitcoin layer 2 muốn trở nên tốt hơn theo thời gian thì các Nhà phát triển Bitcoin sẽ cần nỗ lực tương tự.
6. Các trường hợp sử dụng của Bitcoin layer 2
6.1. Tăng cường khả năng lập trình
Các giải pháp layer 2 giới thiệu chức năng hợp đồng thông minh phức tạp cho mạng Bitcoin, cho phép phát triển các dịch vụ tài chính phi tập trung (DeFi), token không thể thay thế (NFT) và các ứng dụng Web3 khác.
6.2. Bitcoin DeFi
Các giải pháp Lớp 2 như Lightning Network và Stacks tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của tài chính phi tập trung trên blockchain Bitcoin, cho phép người dùng tham gia quản lý tài sản, atomic swap, borrowing, lending và trading.
6.3. Giải quyết bộ ba bất khả thi của blockchain
Bitcoin layer 2 góp phần khắc phục bộ ba bất khả thi của blockchain, cân bằng giữa phân cấp, bảo mật và khả năng mở rộng. Trong khi mạng Bitcoin ưu tiên phân cấp và bảo mật, các giải pháp layer 2 giải quyết các mối lo ngại về khả năng mở rộng.
7. Các dự án Bitcoin layer 2 nổi bật
7.1. Top #1 Bitcoin layer 2: Stacks (STX)
Stacks đã nổi lên như một giải pháp Bitcoin layer 2 hàng đầu kể từ khi ra mắt trên mạng chính vào năm 2018 với tên Blockstack. Giao thức này tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các hợp đồng thông minh tự thực hiện trên Bitcoin mà không cần thực hiện phân nhánh. Giao thức tận dụng các microblock để đạt được sự nhanh chóng và cơ chế Proof-of-transfer(PoX) duy nhất để kết nối chúng với các khối trên Lớp 1. Nó cung cấp một cách tiếp cận thân thiện với người dùng, sẵn có, dễ sử dụng để thực hiện các hợp đồng thông minh và các ứng dụng phi tập trung trong hệ sinh thái Bitcoin.
Tìm hiểu thêm về Stacks (STX):
- Theo dõi giá STX/USD hôm nay
- Theo dõi giá STX/VND hôm nay
- Hướng dẫn mua Stacks (STX)
- Nghiên cứu về dự án Stacks (STX)
7.2. Top #2 Bitcoin layer 2: Merlin Chain (MERL)
Merlin Chain là blockchain Layer 2 của Bitcoin sử dụng mô hình ZK-Rollups, mạng lưới oracle phi tập trung và giải pháp bảo mật fraud proof. Bên cạnh đó, Merlin Chain không chỉ hỗ trợ phát triển các tài sản, giao thức và sản phẩm khác trên Bitcoin Layer 1 bằng cách thông qua Layer 2 của mình, mà còn đặt ra mục tiêu là “Make Bitcoin Fun Again”.
Merlin Chain sẽ tương thích với các ứng dụng như iZUMi Finance, Meson, Polyhedra Network, Bitmap Game, Bitmap War và các ứng dụng DeFi native BRC-420 như Mineral nhằm đa dạng hóa và phát triển hệ sinh thái Bitcoin.
Tìm hiểu thêm về Merlin Chain (MERL):
- Theo dõi giá MERL/USD hôm nay
- Theo dõi giá MERL/VND hôm nay
- Hướng dẫn mua Merlin Chain (MERL)
- Nghiên cứu về dự án Merlin Chain (MERL)
7.3. Top #3 Bitcoin layer 2: Threshold Network (T)
Threshold Network sử dụng mật mã ngưỡng để bảo mật tài sản kỹ thuật số, nâng cao chủ quyền của người dùng và đảm bảo quyền riêng tư và bảo mật. Nó cung cấp tBTC để tích hợp liền mạch Bitcoin vào DeFi, Plugin TACo để mã hóa phi tập trung từ đầu đến cuối và mô hình quản trị DAO cho cách tiếp cận quản trị mạng dựa vào cộng đồng.
Tìm hiểu thêm về Threshold Network (T):
- Theo dõi giá T/USD hôm nay
- Theo dõi giá T/VND hôm nay
- Hướng dẫn mua Threshold Network (T)
- Nghiên cứu về dự án Threshold Network (T)
8. Sự trỗi dậy của mạng Bitcoin layer 2
Trong thời gian gần đây, tầm quan trọng của mạng Bitcoin layer 2 đã chứng minh, với những phát triển lớn cho thấy việc áp dụng và tích hợp rộng rãi. Ví dụ: Binance đã thông báo hoàn thành tích hợp Lightning Network vào năm 2023, cho phép người dùng sử dụng các giải pháp mở rộng quy mô layer 2 để rút và gửi Bitcoin. Động thái này nhấn mạnh tầm quan trọng ngày càng tăng của các giải pháp layer 2 trong hệ sinh thái tiền điện tử rộng lớn hơn.
Trong tương lai, các giải pháp Bitcoin layer 2 hứa hẹn tiềm năng to lớn khi không gian này tiếp tục phát triển. Cộng đồng tiền điện tử đã chứng kiến sự tăng trưởng và đổi mới chưa từng có trong hệ sinh thái Bitcoin, với mạng layer 2 đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy tiến trình này.
